Mgwirizanowu ndi gawo lomwe silinachitikepo kuti athetse kuipitsidwa kwa pulasitiki padziko lonse lapansi.Patrizia Heidegger akufotokoza kuchokera ku chipinda cha msonkhano cha UNEA ku Nairobi.
Kukangana ndi chisangalalo m'chipinda chamsonkhano ndizowoneka bwino.Kukambitsirana kwakukulu kwa mlungu umodzi ndi theka, nthaŵi zambiri mpaka mbandakucha, kunali kumbuyo kwa nthumwizo.Ochita ziwonetsero ndi oyimira milandu amakhala mwamantha pamipando yawo.Iwo abwera ku Nairobi, Kenya, ku msonkhano wachisanu wa UN Environment Assembly (UNEA) kuti atsimikizire kuti maboma agwirizana pa chigamulo chomwe akhala akuyesetsa kwa zaka zambiri: lembali likusonyeza kuti akhazikitse International Negotiating Committee (INC) kuti ikwaniritse zomanga mwalamulo, mgwirizano wapadziko lonse wothana ndi kuipitsidwa kwa pulasitiki.
Purezidenti wa UNEA a Bart Espen Eide, Nduna ya Zachilengedwe ku Norway, akuwonetsa chigamulo chomwe adalandira, kuombera m'manja mokondwerera komanso kukondwa kumabwera m'chipinda chamsonkhano.Mpumulo uli ponse pankhope za anthu amene anamenyera nkhondoyo mwamphamvu, ena misozi yachisangalalo ili m’maso mwawo.
Kukula kwavuto la kuwonongeka kwa pulasitiki
Kupitilira matani 460 miliyoni apulasitiki amapangidwa chaka chilichonse, 99% kuchokera kumafuta.Pafupifupi matani 14 miliyoni amathera m'nyanja chaka chilichonse.Pulasitiki imapanga 80% ya zinyalala zonse zam'madzi.Chifukwa cha zimenezi, nyama za m’nyanja miliyoni imodzi zimaphedwa chaka chilichonse.Ma Microplastics apezeka m'mitundu yambiri yamadzi am'madzi, m'magazi a anthu komanso mphuno pa nthawi ya mimba.Pafupifupi 9% yokha ya pulasitiki ndi yomwe imasinthidwanso ndipo ma voliyumu opanga padziko lonse lapansi akupitilira kuwonjezeka chaka ndi chaka.
Kuwonongeka kwa pulasitiki ndi vuto lapadziko lonse lapansi.Zopangira pulasitiki zili ndi ma chain operekera padziko lonse lapansi komanso maunyolo amtengo wapatali.Zinyalala za pulasitiki zimatumizidwa ku makontinenti onse.Zinyalala za m'madzi sadziwa malire.Monga nkhawa wamba kwa anthu, vuto la pulasitiki limafuna njira zapadziko lonse lapansi komanso zachangu.
Chiyambireni gawo lake lokhazikitsidwa mu 2014, UNEA yawona kuyitanidwa kokulirapo pang'onopang'ono kuti achitepo kanthu.Gulu la akatswiri pa zinyalala zam'madzi ndi ma microplastics adakhazikitsidwa pagawo lake lachitatu.Panthawi ya UNEA 4 mu 2019, mabungwe azachilengedwe ndi olimbikitsa adakakamira kuti agwirizane ndi mgwirizano - ndipo maboma adalephera kuvomereza.Zaka zitatu pambuyo pake, udindo woti tiyambe kukambirana ndi kupambana kwakukulu kwa onse ochita kampeni osatopa.
Ntchito yapadziko lonse lapansi
Mabungwe a anthu akhala akulimbana kwambiri kuti awonetsetse kuti ntchitoyo ikutenga njira yoyendetsera moyo wonse yomwe ikukhudza magawo onse a kupanga pulasitiki, kugwiritsa ntchito, kukonzanso ndi kuwongolera zinyalala.Lingaliroli likufuna kuti mgwirizanowu ulimbikitse kupanga kosatha ndi kugwiritsa ntchito mapulasitiki, kuphatikiza kapangidwe kazinthu, ndikuwunikira njira zachuma zozungulira.Mabungwe a anthu akhala akugogomezera kuti mgwirizanowu uyenera kuganizira za kuchepetsa kupanga pulasitiki ndi kupewa zinyalala, makamaka kuthetsa mapulasitiki omwe amagwiritsidwa ntchito kamodzi: kubwezeretsanso kokha sikungathetse vuto la pulasitiki.
Kuonjezera apo, udindowu ukupitirira mfundo zakale za mgwirizano wokhudza zinyalala zapamadzi zokha.Njira yotereyi ikanakhala mwayi wosowa wothetsa kuipitsidwa kwa pulasitiki m'madera onse komanso m'moyo wonse.
Panganoli liyeneranso kupewa njira zabodza pamavuto apulasitiki ndi kuchapa masamba obiriwira, kuphatikiza zonena zabodza za kubwezeretsedwanso, mapulasitiki opangidwa ndi biodegradable kapena obwezeretsanso mankhwala.Iyenera kulimbikitsa kukonzanso kwazinthu zopanda poizoni ndikugwiritsanso ntchito machitidwe.Ndipo ikuyenera kuphatikiza njira zofananira zamapulasitiki ngati zinthu komanso zowonekera, komanso zoletsa pazowonjezera zowopsa pamapulasitiki pachuma chozungulira chopanda poizoni pamagawo onse amoyo wa pulasitiki.
Chigamulochi chikuwonetseratu kuti Komitiyi ikugwira ntchito yake mu theka lachiwiri la 2022. Pofika chaka cha 2024, ikuyenera kumaliza ntchito yake ndikupereka mgwirizano kuti usayine.Ngati nthawiyi ikasungidwa, ikhoza kukhala kukambirana kwachangu kwambiri pa Multilateral Environmental Agreement.
Pamsewu (wambiri) kuti musiye pulasitiki
Ochita kampeni ndi omenyera ufulu tsopano akuyenera kukondwerera kupambana kumeneku.Koma zikondwererozo zikadzatha, onse omwe akufuna kuchepetsa kuipitsidwa kwa pulasitiki adzagwira ntchito molimbika mpaka 2024: adzamenyera chida champhamvu chokhala ndi njira zowunikira zomveka bwino, chida chomwe chidzatsogolera ku chinthu chofunikira kwambiri. kuchepetsa kupanga pulasitiki poyambirira ndipo izi zidzachepetsa kuchuluka kwa zinyalala zapulasitiki.
“Ili ndi gawo lofunikira kwambiri kupita patsogolo, koma tonse tikudziwa kuti njira yachipambano idzakhala yovuta komanso yovuta.Mayiko ena, mokakamizidwa ndi mabungwe ena, amayesa kuchedwetsa, kusokoneza kapena kusokoneza ndondomeko kapena kulimbikitsa zotsatira zofooka.Makampani amafuta a petrochemical ndi mafuta oyambira akuyembekezeka kutsutsa malingaliro ochepetsa kupanga.Tikupempha maboma onse kuti awonetsetse kukambirana mwachangu komanso mofunitsitsa komanso kuti pakhale mawu odziwika bwino ku mabungwe omwe siaboma azachilengedwe komanso anthu ambiri," atero a Piotr Barczak, Senior Policy Officer wa Waste and Circular Economy ku European Environmental Bureau (EEB).
Ochita kampeni adzayeneranso kuwonetsetsa kuti madera omwe amavulazidwa kwambiri ndi mapulasitiki akukhala patebulo: omwe amakhudzidwa ndi kuipitsidwa ndi zakudya za pulasitiki ndi kupanga mafuta a petrochemical, ndi kutaya, kutayira pansi, kuwotcha poyera mapulasitiki, malo obwezeretsanso mankhwala ndi zotenthetsera;ogwira ntchito okhazikika ndi osakhazikika komanso otolera zinyalala panjira yoperekera pulasitiki, omwe akuyenera kutsimikiziridwa kuti ali ndi malo ogwirira ntchito otetezeka;komanso mawu ogula, Amwenye ndi madera omwe amadalira chuma cha m'nyanja ndi m'mitsinje chovulazidwa ndi kuwonongeka kwa pulasitiki ndi kuchotsa mafuta.
"Kulandira kuzindikira kuti vutoli liyenera kuthetsedwa pamtengo wamtengo wapatali wa pulasitiki ndikupambana kwa magulu ndi anthu omwe akhala akukumana ndi zolakwa zamakampani apulasitiki ndi nkhani zabodza kwa zaka zambiri.Gulu lathu liri lokonzeka kuthandizira bwino ntchitoyi ndikuwonetsetsa kuti pangano lomwe likubwera liletsa ndikuletsa kuyipitsa kwa pulasitiki. "
Nthawi yotumiza: Sep-13-2022
